7 сынып биология 2 тоқсан №10 сабақ

7 сынып биология 2 тоқсан №10 сабақ Сабақ тақырыбы : Тыныс алу типтері: анаэробты және аэробты. Оқу мақсаттары: 7.1.4.2 анаэробты және аэробты тыныс алу типтерін ажырату ҚЫСҚАША ТҮСІНДІРМЕ Тыныс алу типтері: Анаэробты және Аэробты Тыныс алу — тірі ағзалардың энергия алу процесі. Бұл процесте жасушаларға қажетті энергия бөлініп, тіршілік әрекеттері қамтамасыз етіледі. 1. Анаэробты тыныс алу  Ерекшелігі: Оттегінің қатысуынсыз жүреді.  Процесс: Органикалық заттар (глюкоза) ыдырап, энергия бөлінеді.  Қалдық өнімдері: o Сүт қышқылы (сүтқоректілерде). o Этанол және көмірқышқыл газы (кейбір микроағзаларда, мысалы, ашытқылар).  Орны: Бұл процесс кейбір бактерияларда, ашытқыда және оттегі жетіспейтін ұлпаларда жүреді.  Энергия: Бір молекула глюкозадан аз мөлшерде энергия (2 АТФ) бөлінеді. Мысалы: Ашу процесі (ашытқының көмегімен нан пісіру). 2. Аэробты тыныс алу  Ерекшелігі: Оттегінің қатысуымен жүреді.  Процесс: Глюкоза мен оттегі реакцияға түсіп, энергия бөлінеді.  Қалдық өнімдері: Көмірқышқыл газы (CO₂) және су (H₂O).  Орны: Барлық өсімдіктер, жануарлар және көптеген микроағзаларда жүреді.  Энергия: Бір молекула глюкозадан көп мөлшерде энергия (36-38 АТФ) бөлінеді. Мысалы: Адамдардың және жануарлардың тыныс алуы. Салыстыру кестесі Тыныс алу түрі Анаэробты Аэробты Оттегінің қатысуы Қатыспайды Қатысады Энергия мөлшері Аз (2 АТФ) Көп (36-38 АТФ)